Tết Hàn thực hay còn gọi là Tết bánh trôi, bánh chay là một ngày lễ tết truyền thống của người dân Việt Nam. Vậy Tết Hàn thực 2024 vào ngày nào? Nguồn gốc, ý nghĩa của ngày này là gì? Hãy cùng MediaMart tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé.
Tết Hàn thực là ngày gì? Trong tiếng Hán, “寒 - Hàn" có nghĩa là lạnh, "食 - Thực" có nghĩa là ăn. Tết Hàn thực là ngày Tết ăn đồ lạnh
Theo phong tục truyền thống của người Việt thì vào ngày Tết Hàn thực, các gia đình thường chuẩn bị bánh trôi, bánh chay để dâng lên bàn thờ tổ tiên.
Tết Hàn thực 2024 vào ngày nào? Tết Hàn thực diễn ra vào ngày 3/3 âm lịch hàng năm. Năm nay, lễ Hàn thực rơi vào thứ Năm, ngày 11/04/2024 dương lịch.
Tết Hàn thực 2024 rơi vào 11/04 dương lịch
Nguồn gốc Tết Hàn thực
Tết Hàn thực người dân Việt có tục làm bánh trôi, bánh chay
Tết Hàn thực có nguồn gốc từ Trung Quốc theo một câu chuyện ly kỳ được truyền tụng qua nhiều đời. Vào thời Xuân Thu (770-221), vua Tấn Văn Công nước Tấn, gặp loạn nên phải bỏ nước, lưu vong sống cảnh nay trú Tề, mai ở Sở.
Lúc bấy giờ, có một hiền sĩ tên là Giới Tử Thôi, theo phò vua đã hiến nhiều mưu kế. Một hôm, trên đường lánh nạn, lương thực cạn kiệt, Giới Tử Thôi đã phải lén cắt một miếng thịt đùi mình nấu để dâng lên vua. Khi vua ăn xong mới biết sự việc nên đem lòng cảm kích vô cùng.
Giới Tử Thôi theo phò vua Tấn Văn Công trong vòng 19 năm, cùng trải qua nhiều khổ cực, nếm mật nằm gai, khổ luyện thành tài.
Sau này, Tấn Văn Công giành lại ngai vàng, trở về làm vua nước Tấn, phong thưởng rất hậu hĩnh cho những người có công khi tòng vong nhưng lại quên mất Giới Tử Thôi. Giới Tử Thôi vốn là người không tham danh vọng nên không oán giận gì, chỉ nghĩ phò vua là việc nên làm. Vì thế, ông về quê đưa mẹ vào núi Điền Sơn ở ẩn.
Vua về sau nhớ ra, cho người đi tìm Tử Thôi về nhưng anh nhất quyết không về lĩnh thưởng vì không màng phú quý. Nhằm thúc ép Tử Thôi trở về, vua ra lệnh đốt rừng, nào ngờ Tử Thôi quyết chí, hai mẹ con cùng chịu chết cháy trong rừng.
Sau khi Tử Thôi chết, nhà vua vô cùng hối hận nên cho lập miếu thờ. Hàng năm, cứ đến ngày 3/3 âm lịch là ngày chết cháy của hai mẹ con Tử Thôi thì cấm dùng lửa để nấu ăn, ngay cả làm việc làm cỗ cúng thì cũng phải làm từ hôm trước. Từ đó, ngày 3/3 được gọi là ngày Tết Hàn thực.
Tết Hàn thực có nguồn gốc từ Trung Quốc
Mặc dù ngày lễ này có nguồn gốc từ Trung Quốc nhưng khi du nhập về Việt Nam, nó vẫn mang những sắc thái riêng. Vào ngày 3/3 âm lịch hàng năm, người dân đều ăn đồ nấu chín để nguội với tấm lòng thành kính nhằm tưởng nhớ đến công ơn dưỡng dục của cha mẹ, tổ tiên, những người đã khuất.
Vào ngày này, người Việt không kiêng lửa, vẫn nấu nướng bình thường. Ngoài ra, người Việt còn sáng tạo ra món bánh trôi, bánh chay với ý nghĩa tượng trưng đó là những thức ăn nguội – hàn thực.
Ý nghĩa ngày Tết Hàn thực
Tết Hàn thực có ý nghĩa hướng về cội nguồn
Tại Việt Nam, ngày lễ Hàn thực mang ý nghĩa hướng về cội nguồn, tưởng nhớ, biết ơn công lao của người đã khuất. Vào ngày này, họ đặc biệt chuẩn bị bánh trôi – đại diện cho thức ăn nguội và dâng lên tổ tiên với tấm lòng thành kính, thể hiện sự tưởng nhớ, biết ơn.
Tết Hàn thực các gia đình thường làm bánh trôi, bánh chay để dâng lên tổ tiên
Thể hiện văn hóa, bản sắc của người Việt
Bánh trôi, bánh chay từ lâu đã được sử dụng phổ biến tại Việt Nam. Hình ảnh bánh trôi nước từ lâu đã đi sâu vào nét truyền thống dân tộc qua thơ ca. Hơn nữa, nguyên liệu để làm ra bánh trôi, bánh chay đều là từ bột gạo nếp thơm, thể hiện rõ nhất văn hóa lúa nước từ xa xưa của dân tộc.
Ngoài ra, hình ảnh những chiếc bánh trôi, bánh chay tròn vo, trắng bóc, xếp đầy cạnh nhau trên đĩa còn mang ý nghĩa tưởng nhớ tới sự tích “mẹ Âu Cơ cùng bọc trăm trứng”.
Tết Hàn thực thể hiện bản sắc văn hóa của người dân Việt
Mong muốn thời tiết thuận hòa
Bánh chay có vỏ trắng mang tính dương, còn phần nhân đậu xanh bên trong màu vàng, tươi sáng mang tính âm, âm dương giao hòa. Vì thế làm bánh trôi, bánh chay trong ngày Tết Hàn thực còn với nguyện vọng mùa hè không còn oi bức, thời tiết thuận hòa.
Dưới đây là bài văn khấn Tết Hàn thực theo “Văn khấn cổ truyền Việt Nam” (NXB Văn hóa Thông tin):
Bài văn khấn Tết Hàn thực 2024
Con lạy chín phương trời, mười phương Phật, chư Phật mười phương. Con kính lạy Hoàng thiên hậu thổ, chư vị tôn thần. Con kính lạy ngài bản cảnh thành hoàng, ngài bản xứ thổ địa, ngài bản gia táo quân cùng chư vị tôn thần.
Con kính lạy cao tằng tổ khảo, cao tằng tổ tỷ, thúc bá, đệ huynh, cô di, tỷ muội họ nội họ ngoại.
Tín chủ chúng con là… Ngụ tại…
Hôm nay là ngày… (đọc ngày theo âm lịch) gặp tiết Hàn thực, tín chủ chúng con cảm nghĩ thâm ân trời đất, chư vị tôn thần, nhớ đức cù lao tiên tổ, thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, đốt nén tâm hương, dâng lên trước án.
Chúng con kính mời ngài bản cảnh thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ thần linh thổ địa, ngài bản gia táo quân, ngũ phương, long mạch, tài thần giáng lâm trước án chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các cụ tổ khảo, tổ tỷ, chư vị hương linh gia tiên nội ngoại họ… (họ của gia chủ) cúi xin thương xót cho con cháu giáng về chứng giám tâm thành thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời các vị vong linh các vị tiền chủ, hậu chủ ngụ trong nhà này, đất này đồng lâm án tiền, đồng lai âm hưởng, phù hộ cho toàn gia chúng con luôn luôn mạnh khỏe, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, gia đình hòa thuận, trên bảo dưới nghe.
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần).
Để không muốn gặp những điều xui xẻo, không may thì trong ngày lễ Hàn thực bạn cần tránh làm những việc dưới đây:
- Không nên gây gổ, đánh nhau trong ngày Tết Hàn thực
- Không nên tổ chức cỗ bàn linh đình mà chỉ cần làm mâm lễ có các món thanh đạm, thành tâm cúng là được.
- Không nên sát sinh trong ngày này
- Không chuyển nhà trong ngày Tết Hàn thực.
Trên đây là thông tin về ngày Tết Hàn thực 2024 vào ngày nào và nguồn gốc, ý nghĩa của ngày này. Hi vọng với những thông tin mà chúng tôi chia sẻ sẽ giúp bạn hiểu thêm về ngày lễ Hàn thực.
