Nguồn gốc và ý nghĩa của phong tục hái lộc đầu năm trong ngày Tết Nguyên Đán

Tết Nguyên đán là lễ hội truyền thống lớn nhất và có ý nghĩa quan trọng nhất trong năm đối với người Việt. Đây được coi như là thời điểm chuyển giao giữa năm cũ và năm mới cũng là chu kỳ vận hành của vạn vật, đất trời, 1 năm làm việc, 1 năm tuổi đời mới. Do đó mà trong dịp Tết Nguyên đán có rất nhiều phong tục tập quán hay những kiêng kỵ đặc biệt được ông cha ta lưu truyền bao đời nay để mong ước cho một năm thuận hòa, sức khỏe dồi dào, may mắn và tài lộc quanh năm. Trong đó có phong tục hái lộc đầu năm vào thời khắc giao thừa hoặc buổi sáng của ngày mùng 1 Tết, nhiều gia đình thường đi hái lộc đầu xuân và đến các đình chùa để xin lộc và cầu phúc, cầu tài cho bản thân, gia đình. 

Theo đó, hái lộc đầu năm là việc hái cành lá sau đó mang về nhà để cầu mong cho những điều may mắn, tốt đẹp sẽ đến, xua đi những điều không may mắn trong năm cũ.

Những cây được chọn để hái lộc đầu năm thường là những loại cây quanh năm tươi tốt với ý nghĩa tượng trưng là mang chồi lộc, mang sự sinh sôi nảy nở, may mắn, bình an và thịnh vượng về nhà như cành đa nhỏ, cành si … 

Chính vì thế mà tục hái lộc cũng dần trở thành một trong những nét đẹp văn hóa truyền thống của người Việt vẫn còn được lưu truyền và thực hiện cho tới ngày nay. 

• Nguồn gốc của tục hái lộc đầu năm 

Chuyện xưa kể rằng, nhân một ngày đầu xuân, khi các con đã khôn lớn, Vua Hùng bèn cho mời các Lạc Hầu, Lạc Tướng, thần dân và các con đến truyền dạy rằng: “Nay các con đã khôn lớn, ta muốn các con đi dạy dân làm ăn và trấn cứ các nơi”.

Nghe cha phán truyền, các con đều bịn rịn không muốn chia tay mà muốn ở lại cùng cha mẹ, các Lạc Hầu, Lạc Tướng, dân làng chưa biết tấu trình với Vua thế nào thì Hoàng hậu thưa: “Các con đều luyến mẹ, thương cha không muốn đi xa, tôi nghĩ rằng Nhà vua nên làm lễ tế trời đất rồi dùng cách hái lộc chia cho các con… các con ai nhận được cành lộc đi phương nào thì phương ấy mà đi”.

Nghe phải, Vua lệnh truyền cho các Lạc Hầu, Lạc Tướng và các con về nhà nghỉ. Rồi chọn ngày lành tháng tốt, Vua làm Lễ tế Trời – Đất trên đỉnh núi Nghĩa Lĩnh cầu trời đất phù hộ cho mưa thuận gió hòa, muôn dân no ấm. Chờ lúc sang canh Vua cùng Hoàng hậu vào rừng hái lộc đầu xuân. Sáng sớm, khi mặt trời xuất hiện đằng Đông, Vua và các con chia cho mỗi người một cành lộc và dạy rằng:

“Non ở nhà, già đi ấp

Chẵn lên non, còn lẻ xuống biển”

Các con hãy mang cành lộc này đi trấn giữ các phương răn dạy dân làm ăn trên đường đi nếu gặp điều gì không may, các con hãy mang cành lộc còn đượm sương sớm này mà vẩy lên trời thì thú dữ, ma tà sẽ bỏ chạy không hại được các con. Y lệnh Vua, các con quỳ lạy cha mẹ nhận cành lộc chia nhau đi trấn giữ các miền, Vua cả mừng truyền cho dân làng mở hội để tiễn các con lên đường.

Trải qua mấy nghìn năm, nét đẹp này còn lưu truyền mãi mãi, tục xin lộc đầu xuân cầu may trong dân gian nhất là khu vực thuộc Kinh đô Văn Lang xưa. Cùng với nhiều phong tục khác, xin lộc đầu xuân đã quen thuộc và trở thành nét văn hóa Tết trong đời sống của người Việt Nam.

• Ý nghĩa 

Phong tục hái lộc đầu xuân là một nét đẹp văn hóa của người Việt. Phong tục này mang ngụ ý xin được hưởng chút lộc của Thần, Phật ban cho để có một năm phát tài, phát lộc và bình an. Bên cạnh đó là ước mong cho một năm mới với nhiều tốt đẹp sẽ tới, xua tan những điều không may trong năm cũ. 

• Chọn lộc để hái 

Thực tế hiện nay, phong tục hái lộc đầu năm bắt đầu có nhiều biến tướng tạo nên những hình ảnh không đẹp và làm mất đi ý nghĩa thiêng liêng của phong tục này. Thay vì xin cành lộc nhỏ ở đền chùa thì nhiều người lại đua nhau chặt cành bẻ lá càng to càng tốt hoặc thậm  chí là nhổ cả cây non mang về. 

Do đó để việc hái lộc mang đúng ý nghĩa mà không làm phá hủy cảnh quan môi trường, mọi người nên hái cành lộc nhỏ ở những nơi có nhiều sinh khí tốt: đền chùa, vườn hoa … Không nên chặt cây, tước lá hoặc nhổ cây mang về sẽ là không tốt mà còn mang lại nhiều đều không may.  

• Tâm của người hái lộc 

Hái lộc quan trọng ở tâm của người hái. Người hái lộc có tâm hướng thiện, lạc quan thì dù là hái cành nhỏ cũng đủ mang phúc lộc, may mắn bình an về nhà mà không cần phải hái cành to 

Vì hái lộc thường vào lúc giao thừa, bạn cũng cần chú ý tránh chọn cành lộc héo úa hay có gai nhọn vào nhà. Bởi sẽ mang theo sát khí không tốt cho bản thân và gia đình.

Như vậy bài viết trên đây của Mediamart đã chia sẻ về nguồn gốc, ý nghĩa của phong tục hái lộc đầu năm cũng như cách hái lộc sao cho may mắn. Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết.